معاون سابق وزارت خارجه ایران وضعیت دیپلماسی اقتصادی ایران با کشورهای همسایه را نامناسب دانست، ابراهیم رحیم پور معاون سابق وزارت خارجه ایران،۳۰ تا ۴۰ درصد تعاملات اقتصادی ایران را با ۱۵ کشور همسایه دانست و بر نامناسب بودن و درصد پایین آن تاکید کرد.
به گزارش خبرگزاری مهر، سه شنبه 2 اکتبر معاون سابق وزارت خارجه ایران گفت: وقتی شما از یک دستگاه انتظاراتی دارید، باید سازو کارها و امکاناتی را هم متناسب با آن توقعات به دستگاه مربوطه بدهید، اما متاسفانه چنین چیزی امروز برای وزارت خارجه مهیا نیست و صرفا توقعات بالا رفته است.
وی افزود: در این موضوع آقای ظریف خواسته‌ای را قبول کردند اما وسایل و ابزار آن را نگرفتند، به اعتقاد من یکی از ابزارهای آن کادرسازی است که باید در وزارت خارجه باشد. وضعیت تعدیل نیروها، دوره‌های بازنشستگی و حتی آموزش نیروهای ما شرایط مناسبی را ندارند و اینها صرفا بخشی از موارد و مشکلاتی است که ما در وزارت امور خارجه با آن مواجه هستیم.
معاون سابق وزیر امور خارجه با اشاره به اینکه باید ستاد هماهنگی اقتصادی خارجی که در معاونت دیپلماسی اقتصادی وجود دارد تقویت و مصوبات آن قانونی و لازم الاجرا تلقی شود، تصریح کرد: «یعنی اینطور نباشد که صرفا دستگاه‌ها و نهادهای مختلف در نشست‌های این ستاد بخواهند توصیه‌ها و نکته‌های آن را بشنوند ولی در عرصه عمل آن را اجرایی نکنند»
وی با اشاره به اینکه مشکل دیگر در زمینه دیپلماسی اقتصادی این است که برخی نهادهای اقتصادی نگاه راهبردی ندارند، بیان کرد: «مثلا وزارت خارجه ممکن است به آنها بگوید گوشت را از برزیل نخرید و یا بهتر است از پاکستان و قزاقستان بخرید. در حالی که ما نباید با همسایگان تعارف داشته باشیم، یعنی باید اینطور باشد که اگر می‌توانیم کالایی را از پاکستان بخریم از برزیل یا نیوزلند نخریم، خُب این باید عملیاتی شود و وزارت خارجه هم توصیه‌های خود را دارد.»
رحیم پور توضیح داد: «این توصیه‌های تخصصی وزارت امور خارجه به دستگاه‌های مرتبط اقتصادی کشور است، چرا که تعاملات اقتصادی امنیت‌آفرین است و خوب است که این تعاملات بیشتر با همسایگان باشد، ما با عراق، افغانستان، پاکستان و دیگر کشورهای همسایه امنیت مشترک داریم.»
وی در خصوص ضرورت افزایش تعاملات با همسایگان تاکید کرد: «۳۰ تا ۴۰ درصد تعاملات اقتصادی ایران با ۱۵ کشور همسایه است که قطعا مناسب نیست و درصد پایینی است. همه دنیا این روند را که تعاملات اقتصادی خود را با همسایگان افزایش دهند، دارند زیرا نفع متقابل باعث پیوندهایی می‌شود که کسی نتواند آن را تخریب کند.»
معاون سابق وزیر امور خارجه ایران در ادامه گفت: «ما به سفرایی نیاز داریم که آشنایی خوبی با کشور محل ماموریت خود دارند، زبان بدانند، اقتصاد بدانند، روابط عمومی بالایی داشته باشند و این قبیل خصوصیات که به واقع لازمه کار یک سفیر است و در این شرایط ما نیاز داریم به افرادی که مصداق یک مرد جنگی به از صد هزار باشند.»
رحیم پور در پایان خاطرنشان کرد: «یعنی کسی که می‌خواهد سفیر کشوری شود باید سه یا چهار ماه قبل از آن در کشور محل ماموریت حضور داشته باشد تا با فضای واقعی محل ماموریتش آشنا شود یا اینکه در خصوص کشور ماموریت خود مطالعات خوب و گسترده‌ای داشته باشد یا اینکه در رزومه کاری خود سابقه‌ای در حوزه تخصصی آن کشور در وزارت‌خانه داشته باشد و در کل اینکه از ویژگی‌هایی از این دست که جهت تصدی پُست سفیری ایران در کشورهای مختلف لازم است، برخوردار باشد.»

روابط سیاسی ایران با کشورهای همسایه

بر کسی پوشیده نیست که روابط ایران با برخی کشورهای همسایه بحرانی و با برخی دیگر سرد است، مقامات ایرانی نیز گاهی به این مساله اشاره کرده‌اند در ماه آوریل 2017 خبرگزاری «خانه ملت» وابسته به پارلمان این کشور به نقل هادی شوشتری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران نوشت: «روابط ایران با کشورهای همسایه در حال حاضر رضایت بخش نیست، زیرا این روابط منافع حداکثری ایران را تامین نمی‌کند و ضرورت دارد که روابط خود با سایر کشورها را در جهت تامین منافع ملی مورد بازخوانی قرار دهد.»
وی افزود که «وضعیت موجود در ساختار وزارت خارجه با وجود دو معاونت آسیایی اقیانوسیه و عربی آفریقایی مدل بهینه است و‌ در معاونت عربی آفریقایی اداره کل اختصاصی به نام خلیج وجود دارد که در برگیرنده همسایه‌های حوزه خلیج است و به لحاظ ساختاری، وضعیت فعلی گزینه بهینه است، ولی در سیاست خارجی باید به همسایگان اولویت داد.»
برخی از همسایگان به ویژه همسایگان عرب، تهران را متهم می‌کنند که «دکترین منطقه‌ای» خود را بر اساس دخالت در امور داخلی آنان بنا نهاده و با حمایت از شبه‌نظامیان ثبات و امنیت را در منطقه با خطر جدی مواجه می‌کند. بر این اساس تبادل تجاری با ایران به حداقل خود رسیده است.