نتیجه انتخابات آمریکا چه تغییراتی در جهان ایجاد می‌کند؟
- لیز دوست
- خبرنگار ارشد بینالمللی، بی‌بی‌سی
وقتی جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، در فوریه ۲۰۲۳ به طور ناگهانی از کی‌یف بازدید کرد تا همبستگی خود را با ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، نشان دهد، آژیرهای هوایی به صدا درآمده بود. او بعدا به یاد آورد: «احساس خاصی داشتم... قوی‌تر از همیشه» و افزود: «آمریکا یک چراغ راهنما برای جهان است».
اکنون جهان در انتظار است تا ببیند پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، چه کسی هدایت این چراغ راهنما را به دست خواهد گرفت. آیا کامالا هریس راه بایدن را ادامه خواهد داد با این باور که «در این دوران بی‌ثبات، بدیهی است که آمریکا نمی‌تواند عقب‌نشینی کند»؟ یا این که دونالد ترامپ پیروز خواهد شد با این امید که «آمریکایی‌گرایی، و نه جهانی‌سازی» مسیر آینده را تعیین خواهد کرد؟
ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که ارزش و میزان نفوذ جهانی آمریکا زیر سوال رفته است. قدرت‌های منطقه‌ای راه خود را می‌روند، رژیم‌های استبدادی اتحادهای خود را شکل می‌دهند و جنگ‌های ویرانگر در غزه، اوکراین و جاهای دیگر سؤالات ناخوشایندی درباره نقش واشنگتن مطرح کرده است.
اما آمریکا به دلیل قدرت اقتصادی و نظامی خود و نقش عمده‌ای که در بسیاری از اتحادها و ائتلاف‌ها ایفا می‌کند، همچنان اهمیت دارد. برای بررسی پیامدهای جهانی این انتخابات مهم، به سراغ چند ناظر آگاه رفتم.
قدرت نظامی
رُز گوتمولر، معاون سابق دبیر کل ناتو، می‌گوید: «نمی‌توانم این هشدار را به زبان ملایم‌تری بیان کنم: دونالد ترامپ کابوس اروپا است و تهدید او به خروج از ناتو همچنان در گوش‌ها طنین‌انداز است.»
بودجه دفاعی واشنگتن معادل دو سوم مجموع بودجه‌های نظامی ۳۱ کشور دیگر عضو ناتو است. خارج از ناتو، هزینه نظامی آمریکا از مجموع ۱۰ کشور بعدی از نظر بودجه نظامی در دنیا، از جمله چین و روسیه، بیشتر است.
ترامپ با افتخار می‌گوید با سختگیری تلاش می‌کند تا سایر کشورهای ناتو را مجبور کند به اهداف تعیین‌شده برای تامین هزینههای دفاعی این سازمان، که معادل ۲ درصد تولید ناخالص داخلی آنها است، پایبند باشند. در سال ۲۰۲۴ تنها ۲۳ کشور عضو ناتو این هدف را محقق کرده‌اند. اما اظهارات نامنسجم ترامپ همچنان نگران‌کننده است.
گوتمولر باور دارد که اگر کامالا هریس پیروز شود «ناتو بی‌تردید تحت رهبری خوبی در واشنگتن خواهد بود». اما او در عین حال هشدار می‌دهد که «هریس آماده خواهد بود تا به همکاری با ناتو و اتحادیه اروپا برای پیروزی در اوکراین ادامه دهد، اما فشار مالی بر اروپا را کاهش نخواهد داد».
اما تیم هریس در کاخ سفید مجبور خواهد بود با سنا یا مجلس نمایندگان کار کند که ممکن است به زودی اکثریت آن در اختیار جمهوری‌خواهان قرار بگیرد. آنها نسبت به دموکرات‌ها تمایل کمتری برای حمایت از جنگ‌های خارجی دارند.
این حس روز به روز بیشتر می‌شود که صرف‌نظر از این که چه کسی رئیس جمهور شود، فشار بر کی‌یف برای یافتن راه‌هایی برای خروج از جنگ افزایش خواهد یافت، چرا که قانون‌گذاران آمریکایی روز به روز نسبت به تصویب بسته‌های عظیم کمک مالی به اوکراین بی‌میل‌تر می‌شوند.
گوتمولر می‌گوید: «صرف نظر از این که چه اتفاقی بیفتد، من باور ندارم که ناتو باید فرو بپاشد» بلکه اروپا باید «قدم پیش بگذارد و رهبری را در دست بگیرد».
میانجی صلح؟
در مجموعه چهار قسمتی «اسطوره تختی» از زندگی شخصی، ورزشی و اجتماعی غلامرضا تختی می‌شنویم.
پایان پادکست
رئیس جمهور بعدی آمریکا باید در دنیایی کار کند که با بزرگ‌ترین خطر رویارویی قدرت‌های بزرگ از زمان جنگ سرد روبرو است.
کامفورت اِرو، رئیس و مدیر عامل گروه بینالمللی بحران، به من گفت: «آمریکا همچنان مهم‌ترین بازیگر بینالمللی در مسائل مربوط به صلح و امنیت است.» اما او این نکته را هم اضافه می‌کند که «قدرت این کشور برای کمک به حل منازعات کاهش یافته است».
پایان دادن به جنگ‌ها روز به روز سخت‌تر می‌شود. ارو در توضیح شرایط موجود می‌گوید: «همزمان با تشدید رقابت قدرت‌های بزرگ و اوج گرفتن قدرت‌های میانه، حل و فصل درگیری‌های مرگبار روز به روز سخت‌تر می‌شود.» جنگ‌هایی مانند اوکراین چندین قدرت جهانی را درگیر خود کرده و درگیری‌هایی مانند سودان، بازیکنان منطقه‌ای با منافع متضاد را در مقابل یکدیگر قرار داده است، در حالی که برخی از آنها بیشتر به جنگ علاقه‌مند هستند تا صلح.
به گفته ارو، آمریکا در حال از دست دادن جایگاه اخلاقی خود در جهان است. او اشاره می‌کند: «بازیگران جهانی می‌بینند که واشنگتن یک استاندارد را برای اقدامات روسیه در اوکراین اعمال می‌کند و استانداردی دیگر را برای اسرائیل در غزه. جنگ در سودان با وجود فاجعه‌های وحشتناک، به‌عنوان یک موضوع درجه دو تلقی می‌شود.»
ارو می‌گوید در صورت پیروزی هریس «راه دولت فعلی ادامه خواهد یافت». اگر ترامپ پیروز شود او «ممکن است به اسرائیل آزادی عمل بیشتری در غزه و جاهای دیگر بدهد و اشاره کرده که ممکن است تلاش کند به صورت مستقیم و بدون دخالت دادن کی‌یف، با مسکو بر سر اوکراین معامله‌ای انجام دهد.»
در مورد خاورمیانه، نامزد حزب دموکرات بارها حمایت قاطع جو بایدن از «حق دفاع اسرائیل از خود» را تکرار کرده است. اما او همزمان تاکید کرده است که «کشتار غیرنظامیان بی‌گناه فلسطینی باید متوقف شود.»
ترامپ هم گفته زمان آن رسیده است که «به صلح برگردیم و کشتار مردم را متوقف کنیم.» اما گفته می‌شود او به بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، گفته است: «هر کاری را که باید، انجام دهید.»
ترامپ خود را به عنوان یک صلح‌ساز یا میانجی صلح می‌بیند. او در مصاحبه‌ای با تلویزیون العربیه عربستان گفت: «من صلح را در خاورمیانه برقرار خواهم کرد، و زود [این کار را انجام خواهم داد].»
او وعده داده است که «پیمان ابراهیم» را گسترش دهد. این پیمان شامل توافق‌های دوجانبه‌ای بود که در سال ۲۰۲۰ برای عادی‌سازی روابط اسرائیل با چند کشور عربی امضا شد، در حالی که بسیاری معتقدند که در این توافق‌ها فلسطینیان کنار گذاشته شدند و همین مسئله در نهایت در بحران بی‌سابقه کنونی نقش داشت.
در مورد اوکراین، ترامپ هرگز تحسین و ستایش خود برای رهبرانی مانند ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه را پنهان نکرده است. او به روشنی اعلام کرده است که می‌خواهد به جنگ در اوکراین پایان دهد و به همراه آن حمایت نظامی و مالی سنگین آمریکا را نیز متوقف کند. او به تازگی در یک تجمع انتخاباتی گفت: «من از آنجا خارج خواهم شد. باید خارج شویم.»
در مقابل، هریس گفته است: «من افتخار می‌کنم که در کنار اوکراین ایستاده‌ام. من همچنان در کنار اوکراین خواهم ایستاد. و برای اطمینان از پیروزی اوکراین در این جنگ تلاش خواهم کرد.»
اما ارو نگران آن است که فارغ از اینکه چه کسی انتخاب شود، اوضاع در جهان بدتر شود.
تجارت با پکن
رانا میتر، یکی از پژوهشگران برجسته چین، درباره تعرفه‌های ۶۰ درصدی پیشنهادی ترامپ بر تمام کالاهای وارداتی از چین، می‌گوید: «بزرگ‌ترین شوک به اقتصاد جهانی در دهه‌های اخیر خواهد بود.»
تحمیل هزینههای سنگین بر چین و بسیاری دیگر از شرکای تجاری، یکی از تهدیدات مستمر ترامپ در رویکرد او با شعار «اول آمریکا» بوده است. اما ترامپ همزمان از ارتباط شخصی قوی خود با شی جین‌پینگ، رئیس جمهور چین، تعریف و تمجید می‌کند.
او به روزنامه وال استریت ژورنال گفت که اگر پکن به سمت محاصره تایوان حرکت کند، نیازی به استفاده از نیروی نظامی ندارد، چون رهبر چین «به من احترام می‌گذارد و می‌داند که من خیلی دیوانه هستم.»
اما هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات در مورد پکن سخت‌گیر هستند. هر دو بر این باورند که چین تلاش می‌کند آمریکا را به عنوان قدرتمندترین کشور جهان کنار بزند.
اما آقای میتر، پژوهشگر و مورخ بریتانیایی که کرسی روابط آمریکا-آسیا در مدرسه کندی دانشگاه هاروارد را در اختیار دارد، در این زمینه تفاوت‌هایی میان دو حزب می‌بیند. او می‌گوید: «اگر هریس انتخاب شود، روابط احتمالا به همین شکلی که هست ادامه خواهد یافت.» اما اگر ترامپ پیروز شود، با «سناریوی سیال‌تری» روبرو خواهیم بود. به عنوان مثال، در مورد تایوان، میتر به تردید ترامپ درباره این موضوع اشاره می‌کند که آیا او به دفاع از جزیره‌ای دور از آمریکا خواهد رفت یا نه.
رهبران چین بر این باورند که هم هریس و هم ترامپ سخت‌گیر خواهند بود. میتر معتقد است: «گروه کوچکی از افراد وابسته به نظام حاکم، هریس را به عنوان «حریفی که می‌شناسند»، ترجیح می‌دهند.» در مقابل «اقلیتی قابل توجه ترامپ را به عنوان یک تاجر می‌بینند که غیرقابل پیش‌بینی بودن او ممکن است به یک توافق بزرگ و غیرمنتظره با چین منجر شود».
بحران اقلیمی
مری رابینسون، رئیس جمهور سابق ایرلند، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل و رئیس گروه «بزرگان»، متشکل از رهبران جهانی که نلسون ماندلا آن را پایه‌گذاری کرد، می‌گوید: «انتخابات آمریکا فقط برای شهروندان این کشور مهم نیست، بلکه به دلیل ضرورت فوری مقابله با بحران اقلیمی و طبیعی، برای کل جهان دارای اهمیت است.»
او گفت: «برای جلوگیری از وخیم‌ترین پیامدهای مربوط به تغییرات اقلیمی، هر کسری از درجه برای کاهش دما، اهمیت دارد و می‌تواند از آینده‌ای پیشگیری کند که در آن توفان‌های ویرانگری مانند میلتون به یک اتفاق عادی تبدیل می‌شود.»
اما زمانی که توفان‌های میلتون و هلین ویرانی به بار می‌آوردند، ترامپ برنامه‌ها و سیاست‌های محیط زیستی برای مقابله با وضعیت اضطراری اقلیمی را به عنوان «یکی از بزرگ‌ترین فریب‌های تمام دوران» مسخره کرد. بسیاری انتظار دارند که او بار دیگر از توافق‌نامه اقلیمی پاریس که در سال ۲۰۱۵ امضا شد خارج شود، همان کاری که در دوره اول ریاست جمهوری‌اش انجام داد.
با وجود این، رابینسون معتقد است که ترامپ نمی‌تواند جلو حرکتی را بگیرد که در حال شتاب گرفتن است. «او نمی‌تواند روند گذار انرژی در آمریکا را [از سوخت‌های فسیلی به انرژی‌های پایدارتر] متوقف کند و میلیاردها دلار یارانه سبز را لغو کند... او نمی‌تواند جنبش اقلیمی غیرفدرال [در ایالت‌ها] را که مصمم به پیش رفتن است، متوقف کند.»
مری رابینسون از کامالا هریس می‌خواهد با وجود موضع نه چندان روشن خود در این زمینه، «از خود رهبری نشان دهد، از فرصتی که در طی سال‌های اخیر ایجاد شده استفاده کند و تولیدکنندگان بزرگ گازهای گلخانه‌ای را تشویق کند که روند گذار را تسریع کنند».
رهبری بشردوستانه
مارتین گریفیتس، میانجی کهنه‌کار منازعات که تا همین اواخر معاون دبیرکل سازمان ملل متحد در امور بشردوستانه بود، می‌گوید: «به دلیل نفوذ بی‌نظیری که آمریکا از طریق قدرت نظامی و اقتصادی خود دارد و همچنین توانایی بالقوه‌اش برای رهبری با قدرت اخلاقی در صحنه جهانی، نتیجه انتخابات آمریکا اهمیت بسیار زیادی دارد.»
او می‌گوید: «ریاست جمهوری هریس نماد و نماینده این امید است.» در مقابل «بازگشت ترامپ به ریاست جمهوری که با انزواطلبی و یک‌جانبه‌گرایی همراه است، چیزی جز تشدید بی‌ثباتی و ناامیدی جهانی به همراه نخواهد داشت».
آمریکا همچنین بزرگ‌ترین اهداکننده به سیستم سازمان ملل متحد است. در سال ۲۰۲۲، آمریکا ۱۸/۱ میلیارد دلار کمک مالی به این سازمان ارائه کرد که رقمی بی‌سابقه بود.
اما در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ، او بودجه چندین آژانس سازمان ملل را قطع کرد و از سازمان بهداشت جهانی خارج شد. سایر اهداکنندگان برای پر کردن شکاف‌های مالی به تکاپو افتادند، و این همان اتفاقی بود که ترامپ می‌خواست بیفتد.
اما گریفیتس به ناامیدی عمیق‌تری در جامعه و سازمان‌های بشردوستانه و فراتر از آن اشاره می‌کند و از «تردید» دولت جو بایدن در قبال وضعیت رو به وخامت خاورمیانه انتقاد می‌کند.
روسای سازمان‌های امدادی بارها حمله مرگبار حماس در ۷ اکتبر به غیرنظامیان اسرائیلی را محکوم کرده‌اند. اما آنها همچنین بارها از آمریکا خواسته‌اند که برای پایان دادن به رنج عمیق غیرنظامیان در غزه و همین طور لبنان، اقدامات بیشتری انجام دهد.
بایدن و مقامات ارشد دولت او به دفعات خواهان ارسال کمک‌های بیشتر به غزه شده‌اند و در مواقعی تفاوت‌هایی هم ایجاد کرده‌اند. اما منتقدان می‌گویند که این کمک‌ها و فشارها هرگز کافی نبوده است. هشدار اخیر آمریکا به اسرائیل مبنی بر احتمال قطع برخی کمک‌های نظامی حیاتی، باعث شد که تصمیم‌گیری درباره این مسئله به بعد از انتخابات آمریکا موکول شود.
گریفیتس این گونه نتیجه‌گیری می‌کند: «رهبری واقعی، با پرداختن به بحران‌های بشردوستانه با وضوح اخلاقی محکم و قراردادن حفاظت از جان انسان‌ها به عنوان پایه دیپلماسی و اقدامات آمریکا در صحنه جهانی، حاصل خواهد شد.»
اما او همچنان باور دارد که آمریکا قدرتی غیر قابل جایگزینی است. «در دوران درگیری و عدم اطمینان جهانی، جهان امیدوار است که آمریکا رهبری مسئولانه و اصولی را به دست بگیرد... ما انتظار بیشتری داریم. ما شایسته بیشتر از این هستیم. و می‌خواهیم به آینده‌ای بهتر امید داشته باشیم.» بی بی سی فارسی
